1 sierpnia 1944 roku na rozkaz Komendanta Głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” w Warszawie wybuchło Powstanie Warszawskie. Była to największa akcja zbrojna ruchu oporu w okupowanej przez Niemców Europie. „Bez tego desperackiego zrywu, nie byłoby dzisiaj wolności” – przypomniał Władysław Kosiniak-Kamysz, prezes PSL.
W czasie II wojny światowej Polska była krajem, w którym ruch oporu rozpoczął swoją działalność niemal natychmiast po zaprzestaniu regularnych działań wojennych. Na ziemi polskiej jednymi z głównych organizacji ruchu oporu były m.in. Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie. Ludowcy przez cały okres okupacji zachowali godność i świadomość narodową oraz niezwykle silną wolę biologicznego przetrwania.
Wybuch Powstania Warszawskiego 1 sierpnia zaskoczył niemal wszystkie struktury konspiracji, w tym kierownictwo Ruchu Ludowego. Spowodowało to odcięcie znajdujących się w Warszawie członków władz centralnych od pozostałej części kraju. Mimo to, Ludowcy pośpieszyli na pomoc walczącej Warszawie, co zostało opisane w książce Mieczysława Adamczyka i Janusza Gmitruka „Powstanie Warszawskie w dokumentach i wspomnieniach ludowców”. Książka zawiera wspomnienia, relacje i wywiady wybitnych ludowców tego okresu, takich jak Franciszek Kamiński, Kazimierz Banach, Adam Bień, Helena Brodowska, Eugenia Jagiełło-Łysiowa, Mieczysław Młudzik, Stanisław Marczak, Tadeusz Ilczuk, Bożenna Chadaj-Koter i Henryka Kryczkówna-Kamińska.
Na czas trwania Powstania Warszawskiego utworzono Tymczasowe Kierownictwo Ruchu Ludowego z Kazimierzem Bagińskim na czele. W skład kierownictwa wchodzili: Franciszek Kamiński, Wincenty Bryja, Jan Dusza, Anna Chorążyna i Adam Bień. Punktem kontaktowym Komendy Głównej BCh w Warszawie stał się lokal drukarni na ul. Grzybowskiej 32. W powstańczej Warszawie od 2 sierpnia ludowcy wydawali swoje konspiracyjne pismo „Żywią i bronią”. Oddajmy cześć i chwałę bohaterom Powstania!
Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną ruchu oporu w Europie podczas II wojny światowej. Symbolizuje heroizm i poświęcenie Polaków w walce o niepodległość. Mimo tragicznego zakończenia, wzmocniło poczucie jedności i tożsamości narodowej, stając się kluczowym elementem polskiej pamięci historycznej. To wydarzenie przypomina nam o cenie, jaką naród musi czasem zapłacić za wolność i niepodległość, inspirując kolejne pokolenia do działania na rzecz obrony wartości demokratycznych i wolnościowych.
