Ruch Ludowy ma już 125 lat. Jest jedną z najstarszych formacji politycznych w Europie. W polskiej historii był jednym z trzech wielkich nurtów politycznych, obok narodowego i socjalistycznego, które wywarły największy wpływ na losy narodu i państwa w XX wieku. Jesteśmy dumni z naszego dziedzictwa i pielęgnujemy tradycje naszych wielki przywodców – Macieja Rataja, Wincentego Witosa i Stanisława Mikołajczyka.
1895 – 1918
Pierwsza partia ludowa – Stronnictwo Ludowe – powstało jeszcze pod zaborami, w Galicji w 1895 roku. Wkrótce potem podobne ugrupowania chłopskie utworzono na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim i pruskim. W Królestwie Polski w 1904 roku powstał Polski Związek Ludowy. Działały także inne ruchy chłopskie o charakterze oświatowym skupiające się wokół pisma „Zaranie”. W 1915 roku Zaraniarze wraz ze Związkiem Chłopskim oraz Związkiem Ludu Polskiego utworzyli PSL. W zaborze pruskim wysiłki Ludowców skupiały się na przeciwdziałaniu germanizacji. Chłopi organizowali się wokół Mazurskiej Partii Ludowej.
Głównym celem Ludowców było odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz wprowadzenie postępowych reform społecznych i politycznych w myśl hasła: „Ziemia, władza i oświata dla ludu”. Udało się w roku 1918, a ugrupowania chłopskie włączyły się w tworzenie nowych struktur państwa.
1918 – 1939
W pierwszych sejmach II Rzeczypospolitej chłopi stanowili najliczniejszą grupę wśród posłów. Wincenty Witos trzykrotnie piastował urząd premiera w latach 1920, 1923 i 1926. W pierwszych sześciu ekipach rządowych ludowcom powierzono 19 tek ministerialnych. Chlubą polskiego parlamentaryzmu był polityk ludowy Maciej Rataj, Marszałek Sejmu w latach 1922-1928. Dwukrotnie ratował Polskę od wojny domowej. Raz po tragicznej śmierci Gabriela Narutowicza, drugi raz po przewrocie majowym Józefa Piłsudskiego w 1926 roku.
Ludowcy w międzywojniu stali się głównymi obrońcami polskiej demokracji oraz praw i wolności ludu. Powstałe w marcu 1931 roku w wyniku zjednoczenia stronnictw chłopskich – Stronnictwo Ludowe – było jednym z głównych reprezentantów interesów wsi. Było najliczniejszą opozycyjną partią polityczną, łącznie z organizacją młodochłopską – Związkiem Młodzieży Wiejskiej RP Wici – u schyłku II RP liczącą ponad 200 tysięcy członków. W sierpniu 1937 roku ludowcy wystąpili przeciwko łamaniu praw obywatelskich i demokratycznych przez rządy sanacji w Wielkim Strajku Chłopskim.
1939 – 1949
W czasie II wojny światowej Ruch Ludowy stał się jednym z filarów Polskiego Państwa Podziemnego. Bataliony Chłopskie pierwsze przystąpiły do otwartej walki z okupantem. Wystąpiliśmy w obronie wysiedlanej ludności Zamojszczyzny walcząc pod Wojdą, Zaborecznem i Różą. Te bitwy dały początek do działań zbrojnych w całym kraju. W walkę zaangażowało się 157 tysięcy żołnierzy BCh. 70 oddziałów partyzanckich i ponad 400 oddziałów specjalnych przeprowadziło kilka tysięcy akcji bojowych.
Bataliony Chłopskie były wspierane na wsi przez inne organizacje konspiracyjne Ruchu Ludowego – Związek Pracy Ludowej „Orka” i Ludowy Związek Kobiet, liczący ok. 20 tys. osób. Z jego szeregów rekrutowały się działaczki Zielonego Krzyża, niosącego pomoc sanitarną żołnierzom BCh oraz prześladowanym przez okupanta. Wiele z nich zapłaciło najwyższą cenę. W czasie okupacji zginęło ponad 10 tys. działaczy ludowych i żołnierzy BCh.
Po wyzwoleniu, gdy władzę w kraju przejęli komuniści, nie godząc się z narzuconym systemem, Ludowcy rozpoczęli walkę polityczną o demokrację. Sprzeciwialiśmy się dyktaturze proletariatu i kierowniczej roli partii robotniczej. Proponowaliśmy „trzecią drogę” między kapitalizmem a socjalizmem.
Mimo poparcia społeczeństwa i Kościoła, w wyniku fałszerstw wyborczych, PSL przegrało wybory parlamentarne w 1947 roku. Wraz z Ludowcami przegrała polska demokracja. Fala represji, która nastąpiła w okresie powyborczym doprowadziła do rozbicia Stronnictwa. Nasz przywódca Stanisław Mikołajczyk, zagrożony aresztowaniem, musiał uciekać z Polski.
1949 – 1989
Ruch Ludowy szukał miejsca dla siebie w nowej rzeczywistości. W wyniku gier politycznych i manipulacji obozu komunistycznego powstało Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Na blisko 40 lat ZSL stało się jedynym legalnym miejscem dla działalności politycznej Ludowców. W swoich szeregach – obok ludzi nie związanych z Ruchem Ludowym – skupiło wielu działaczy chłopskich, którzy pomimo ograniczeń, starali się w narzuconych ramach, bronić interesu wsi i jej mieszkańców.
Pierwszą próbę odzyskania tożsamości Ludowcy podjęli w czasie październikowej odwilży. Na tej fali do Stronnictwa powróciło ok. 100 tys. dawnych działaczy, utworzono także Związek Młodzieży Wiejskiej. Wysiłki skupiono na działalności społecznej wśród rolników i poprawie warunków życia na wsi – elektryfikacji, kanalizacji, budowie dróg.
Przesilenia we władzach PZPR, wykorzystywano do stopniowego wybijania się na niezależność. W latach 70. z inicjatywy ludowców zniesiono obowiązkowe dostawy żywności i wprowadzono powszechne ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe rolników. W 1983 roku zapisaliśmy w Konstytucji gwarancję trwałości indywidualnych gospodarstw rolnych.
Oznaczało to podważenie fundamentów doktryny marksistowskiej o wyższości gospodarki uspołecznionej nad indywidualną i ostatecznym odejściem od idei kolektywizacji.
1989 – …
Do ponownego zjednoczenia ugrupowań i środowisk ludowych doszło 5 maja 1990 roku na Kongresie Jedności Ruchu Ludowego w Warszawie. Było to uwieńczenie procesu, który rozpoczął się dwa lata wcześniej. W skład PSL weszły: Polskie Stronnictwo Ludowe – Odrodzenie (powstałe ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego) i Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie) skupiające głównie działaczy z lat 1945-1947 oraz inne ugrupowania chłopskie.
W 1991 roku stery partii obejmuje 33-letni Waldemar Pawlak, który rok później zostaje najmłodszym w historii Polski premierem. Ludowcy współtworzą rząd jeszcze trzykrotnie, w latach 1993-1997, 2001-2003 i 2007-2015. W tym czasie bezrobocie w kraju spada z poziomu blisko 20% do poniżej 10%, a pensje wzrastają ponad czterokrotnie.
PSL jest też współautorem dwóch największych sukcesów polskiej polityki ostatnich 26 lat – wstąpienia do NATO i Unii Europejskiej. Już 2 lutego 1994 roku premier Pawlak podczas wizyty w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli podpisuje Dokument Ramowy Partnerstwa dla Pokoju, który był fundamentem naszego wstąpienia w struktury Sojuszu. Z kolei w 2002 roku, dzięki twardym negocjacjom prezesa PSL Jarosława Kalinowskiego, w Kopenhadze polscy rolnicy już w pierwszym roku członkostwa otrzymali dopłaty bezpośrednie w wysokości 55% średniej unijnej. Pierwotnie proponowano Polsce około 25%. To również dzięki ludowcom, Polska będzie miała największy budżet unijny na lata 2014-2020 spośród wszystkich państw członkowskich – blisko 500 mld zł.
Współczesne PSL nawiązuje do dorobku partii chłopskich okresu międzywojennego. Opieramy naszą działalność na wartościach ludowych, narodowych i chrześcijańskich. Zawsze występujemy w imię polskiej racji stanu. Współpracujemy ideowo i programowo z Forum Młodych Ludowców, Związkiem Młodzieży Wiejskiej, Towarzystwem Uniwersytetów Ludowych, Muzeum Historii Ruchu Ludowego i Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym.
Wspólnie napiszmy ciąg dalszy historii Ruchu Ludowego
